"Przez pamięć, jak na ekranie, przesuwają się okropne sceny działdowskiego piekła, na które w 1941 roku patrzyłyśmy własnymi oczyma... Opowiadanie o nich to jak ogień malowany w porównaniu do ognia rzeczywistego" - wspominała w 1967 roku siostra Honorata Szwarc, kapucynka, była więźniarka obozu Soldau w Działdowie.
Hitlerowcy nie ukrywali przed zakonnicami swojego okrucieństwa wobec kapłanów. Pewnego dnia, gdy siostry ustawiły się w kolejce po kawę, ktoś otworzył drzwi do celi księży i siostry ujrzały ich stojących w rzędzie. "Na pierwsze gwizdnięcie Niemca – zanotowała kronikarka – księża klękali, na drugie padali twarzą na ziemię, a na trzecie musieli szybko powstać. Młody esesman chciał pochwalić się swoimi »zdolnościami«, bo gwizdał długo, a kapłani padali na kolana, na twarz i powstawali... Niemcy widzieli, że patrzymy na tę poniewierkę stanu kapłańskiego, którą tym razem specjalnie dla nas urządzili. Nigdy nie zapomnimy szyderczych uśmiechów esesmanów ani tej pełnej godności postawy znieważanych kapłanów. W twarzach ich widoczne było tak wielkie skupienie. To była ich ofiara, połączona z wielką ofiarą Boga-Człowieka".
Duchowni w lagrze, oprócz fizycznego i moralnego upokorzenia, głodu i ciągłego lęku, doświadczali wyczerpującej bezczynności. Regulamin obozowy nakazywał im siedzieć całymi dniami w celach z rękoma wyciągniętymi na kolanach, z tułowiem wyprostowanym i przywartym do ściany lub w pozycji stojącej, z rękami wzniesionymi i opartymi o ścianę przed sobą. Ręce omdlewały im z wysiłku lub bezruchu, ale "wacha" zaglądał często do celi, sprawdzając, czy regulamin jest przestrzegany. Jeśli coś mu się nie podobało, wpadał do środka i bił ich ostrym rzemieniem, gdzie popadło.
Mimo to księża starali się służyć siostrom w takim wymiarze, jaki był możliwy, na przykład udzielając rozgrzeszenia, co było wielką pomocą w walce o zachowanie dyscypliny ducha. Wystarczyło przy przelotnym spotkaniu z pasjonistą lub innym księdzem nieznacznie uderzyć się w piersi i wzbudzić żal. Ten gest zastępował słowną prośbę o rozgrzeszenie. Widząc go, każdy kapłan natychmiast udzielał absolucji [rozgrzeszenia], ukradkowo kreśląc znak krzyża. Było to tajne obozowe duszpasterstwo kapłanów męczenników. Siostry przy każdej okazji korzystały z tej łaski.
Kapucynki widywały biskupa Leona Wetmańskiego biegającego razem z innymi księżmi więźniami po placu. Raz zauważyły go przez uchylone drzwi do jego celi, gdy czekały w kolejce po zupę. Spojrzał wówczas wymownie na siostry, pobłogosławił je i schował się w głąb pomieszczenia. Na jego twarzy widać było krwawiącą szramę.
Jeden raz widziały też arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego. Siostra Kolumba odnotowała to spotkanie w swoich zapiskach: "Jeszcze za życia ks. arcybiskupa (musiał to być początek maja) wracałyśmy z ubikacji. Żandarm wtedy się pomylił i wyprowadził nas najpierw, a potem dopiero księży, tak że gdyśmy wracały parami, naprzeciw nas, po prawej naszej stronie, szli parami księża. Oni pewnie nam się przyglądali, byłyśmy przecież w habitach, więc wiedzieli, kim jesteśmy, ale ja się krępowałam to uczynić, tylko zerknęłam okiem na koniec szeregu i zobaczyłam ks. arcybiskupa, jak szedł w ostatniej parze, w środku, między dwoma księżmi, ubrany w długi czarny tużurek. Jeszcze miał siłę iść".
Strażnicy znęcali się nad sędziwym ordynariuszem płockim w szczególny sposób. Pewnego dnia wyprowadzili arcybiskupa Nowowiejskiego na dziedziniec obozu i na oczach współwięźniów pędzili go biegiem do latryny i z powrotem. Gdy wreszcie zmęczony hierarcha przewrócił się w błoto, zerwano z jego szyi krzyż i kazano go podeptać. On jednak pochylił się i z szacunkiem ucałował krzyż, za co został przez hitlerowców pobity i skopany. Zmarł z wycieńczenia, prawdopodobnie 28 maja 1941 roku. Jako przyczynę śmierci Niemcy podali uwiąd starczy. Dziś prawdziwych okoliczności możemy się tylko domyślać. Nie wiadomo nawet, gdzie zostały złożone jego doczesne szczątki, ale najprawdopodobniej w jakimś wspólnym dole ze zwłokami zmarłych w lesie pod Białutami.
"Po rannej kawie, 28 maja, siostra Izabela Mikucka – pisały kapucynki – przechodząc korytarzem, spotkała ks. Adama Zaleskiego, który w przejściu szepnął jej: »Ksiądz arcybiskup umarł«. Siostra Izabela zdążyła zapytać jeszcze: »Kiedy?«. Ksiądz odpowiedział: »Dzisiaj«. To samo słyszała stojąca obok siostra Anna Kryszczak". Od tej chwili siostry modliły się za duszę zmarłego swojego arcypasterza i ojca diecezji.
Biskup Leon Wetmański również zmarł w Działdowie. Jako datę jego śmierci podaje się oficjalnie 10 października 1941 roku. Dotąd nie udało się ustalić miejsca pochówku tego męczennika.
13 czerwca 1999 r. obaj biskupi płoccy wraz z 106 innymi męczennikami II wojny światowej zostali w Warszawie beatyfikowani przez Jana Pawła II.